H. Merkezi: Torba yasa olarak bilinen “Yatırımların Proje Bazında Desteklenmesi, İki İl Merkezinin Değiştirilmesi ve Bazı Kanun ve KHK’larda Değişiklik Yapan Kanun Tasarısı”nın maddelerinin görüşmeleri bu sabaha (19 Ağustos) karşı TBMM Genel Kurulu’nda tamamlandı. Tasarının 80 maddesi kabul edildi.
Colemêrg ve Şirnex il olarak kalıyor, belediyelere kayyum atanamayacak
Görüşmeler sırasında kabul edilen önergelerle Colemêrg ve Şirnex’ın il statüsünden çıkarılması ile belediyelere kayyum atanması olarak bilinen, “terör suçu” nedeniyle görevden uzaklaştırılan belediye başkanı, başkanvekili ve meclis üyelerinin yerine İçişleri Bakanı ve vali tarafından görevlendirme yapılmasına ilişkin düzenlemeler tasarı metninden çıkarıldı. Bu düzenlemeler, dört partinin ortak önergesi ile metinden çıkarıldı.
Özelleştirme yağması tasarıdan çıktı
Tasarıdan çıkarılan bir diğer kritik madde de 110 kurum ve kuruluşun özelleştirilmesine ilişkin 35. Madde oldu. Tasarıya göre TRT, Atatürk Orman Çiftliği, GAP Başkanlığı, Devlet Su İşleri, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı, Devlet Opera ve Balesi Genel Müdürlüğü gibi kuruluşlar, yani neredeyse Cumhuriyet tarihinin tüm birikimi kamu varlıkları satıp savılacaktı.
Kent-doğa dizginsiz talana açıldı
Tasarıda tepki gören bir diğer önemli madde ise kabul edildi. Kabul edilen 75. Madde ile Ekonomi Bakanlığı’nın proje bazında desteklediği yatırımlar için sermayeye neredeyse sınırsız teşvik ve muafiyet getiriliyor. Üstelik bu yatırımlar için diğer kanunlarla getirilen izin, tahsis, ruhsat, lisans ve tesciller ile diğer kısıtlayıcı hükümler Bakanlar Kurulu kararıyla kaldırılabilecek. Kentleri ve doğayı hiçbir engele takılmadan sermayeye peşkeş çeken düzenleme ile,
-Kurumlar vergisi, Gümrük Vergisi muafiyeti, gelir vergisi stopajı teşviki,
-Hazine arazilerinin 49 yıllığına bedelsiz tahsisi, yatırımın tamamlanması ve 5 yıllık istihdamın sağlanması halinde bedelsiz devri
-Proje çalışanlarının 10 yıla kadar sigorta primi işveren hissesinin ve 10 yıla kadar tüketilen enerjinin %50’sinin kamu bütçesinden karşılanması
-Sabit yatırım tutarının finansmanında kullanılacak krediler için 10 yıla kadar faiz veya kâr payı desteği ya da hibe desteği sağlanması,
-Nitelikli personel için 5 yıla kadar asgari ücretin aylık brüt tutarının 20 katına kadar ücret desteği,
-Yatırım tutarının %49’una kadar edinilen payların 10 yıl içerisinde halka
arzı veya yatırımcıya satış şartıyla yatırıma ortak alınması
-Devletin alım garantisi vermesi mümkün olacak.
Bakanlar Kurulu’nun yetkisini Ekonomi Bakanlığı’na devreden düzenleme ile bakanlığa proje bazında yetki verilirken teşvikler arasında geçen kimi ifadeler ise muğlak. Örneğin “nitelikli personel” nasıl tanımlanacak ya da devletin vereceği alım garantisinin fiyatlandırmasının nasıl yapılacağı ya da hangi ilkelere göre belirleneceği belli değil.
Orman alanları talan edilebilecek!
Orman Kanunu’na getirilen düzenleme ile müsadereye konu olmaları nedeniyle kamu hizmetine sunulamayacak olan ve orman niteliğini kazanan taşınmaz üzerinde bulunan fabrika ya da ticarethaneler, 49 yıllığına kiraya verilebilecek. Düzenlemeyle orman arazileri üzerine kurulduğu için dava konusu olmuş, ruhsatları iptal edilmiş fabrika ve ticarethanelere işlerlik kazanmasının yolu açıldı. Orman arazisine fabrika kuracakları adeta cesaretlendirecek uygulama ile ormanların talan edilmesi daha da mümkün hale gelecek.
Meslek odalarına karşı yandaş meslek odası
Kısa adı UMREK olan Ulusal Maden Kaynak ve Rezerv Raporlama Komisyonu kurulacak. Bağımsız bir komisyon olarak tarif edilmekle birlikte UMREK’in mali işleri dahil her türlü sekretarya hizmetleri Maden İşleri Genel Müdürlüğü tarafından yürütülecek. Madenlerle ilgili üretim, planlama, raporlama, rezerv çalışmaları gibi her tür işin yetkili veya yetkilendirilmiş tüzel kişiliklerce yapılması, bu kişilerde aranan niteliklerin UMREK’çe belirlenmesi, sicil tutma, aidat toplama, sertifika verme, yetkilerin iptali gibi işlemlerin UMREK tarafından yapılacak. 6235 sayılı TMMOB kanununa aykırı biçimde meslek odalarının yerine işlevlendirilen UMREK ile yer bilimleri alanında kurulu meslek odalarına (Maden, Jeoloji, Jeofizik Mühendisleri Odaları’na) karşı meslek odası yaratılıyor.
Torba yasada kabul edilen diğer maddelerle getirilen düzenlemeler şöyle:
Defin ruhsatını, mevtanın muayenesinden sonra belediye tabiplerinin yanı sıra toplum sağlığı merkezi tabipleri ve aile hekimleri de verebilecek. Bu ruhsatın yerleşim yeri bazında hangi tabiplerce verileceğini Türkiye Halk Sağlığı Kurumu belirleyecek.
DSİ Genel Müdürlüğü muhasebe hizmetleri, 5 yıl daha Maliye Bakanlığı personelince yürütülecek.
Karayolları Genel Müdürlüğünce erişme kontrolü uygulanan karayollarında yapılan, işletilen, işlettirilen, yap-işlet-devret modeli esas alınarak yaptırılan ve işlettirilen binalar, hizmet tesisleri ve bakım işletme tesisleri, karayolunun müştemilatı sayılacak. Bu bina ve tesisler, devlet ormanlarındaysa Karayolları Genel Müdürlüğüne bedelsiz devredilecek.
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının açılış izniyle faaliyet gösteren özel kreş ve gündüz bakımevlerinin, Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okul öncesi eğitim kurumlarında uygulandığı gibi 5 vergilendirme dönemi süresince elde edilen kazançları kurumlar vergisinden istisna tutulacak.
Gayrimenkul sahiplerince yapılan ısı yalıtımı ve enerji tasarrufu sağlamaya yönelik harcamalar doğrudan gider olarak indirilebilecek.
Kurumlar Vergisi Kanunu kapsamında kredi teminatı sağlayan kurumların, Gelir Vergisi Kanunu kapsamındaki kazanç ve iratları üzerinden vergi kesintisi yapılmayacak.
Bakanlar Kuruluna, vergiye tabi işlemlere taraf veya aracı olanlara vergi kesintisi yaptırmaya ve belirli şartlar altında farklı kesinti oranları tespit etmeye ilişkin yetki verilecek.
Değerli Kağıtlar Kanunu’nda yer alan değerli kağıtlar tanımına elektronik imza kullanmak suretiyle manyetik ortamda ve elektronik veri şeklinde oluşturulan belgeler de dahil ediliyor.
Gaziantep’in Şahinbey ilçesi sınırları içerisinde, düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten önce Gecekondu Kanunu’na göre ilgili idarelerce yapılan arsa veya konut tahsis işleminin gerçekleştirilememesi halinde, arsa veya konut tahsisi için ödenen bedeller en geç 3 ay içerisinde faiziyle hak sahiplerine veya mirasçılarına ödenecek. Hak sahipleri, bunun dışında ilgili idareden herhangi bir hak, bedel ve tazminat talep edemeyecek.
Arsa veya konut tahsis işleminin gerçekleştirilememesi nedenleriyle arsa veya konutların adlarına tescili, bedel veya tazminat ve benzeri taleplerle açılan ve henüz kesinleşmeyen her türlü davalarda da bu hüküm uygulanacak. Reddedilen davaların yargılama giderleri davalı idare tarafından ödenecek.
Merkez Bankasına, iki imza taşımak koşuluyla reeskonta ve avansa kabul edilecek ticari senet ve vesikaların türlerini, uygulamayla ilgili diğer konuları düzenleme yetkisi verilecek. Verilecek kredilerin en yüksek sınırı ve kredi türlerine göre limitleri para politikası ilkeleri göz önünde tutularak, Merkez Bankasınca belirlenecek.
Rektör, çalışmalarında kendisine yardım etmek üzere, üniversitenin aylıklı profesörleri arasından en çok üç kişiyi kendi rektörlük görev süresiyle sınırlı olmak kaydıyla rektör yardımcısı olarak seçecek.
Yapılan denetimler sonucunda faaliyet izninin kaldırılmasını gerektiren durumlar tespit edilen vakıf yüksek öğretim kurumları ile kurucu vakıflarına kayyum atanan vakıf yükseköğretim kurumlarının faaliyet izni, YÖK’ün teklifi ve Bakanlar Kurulunun kararı ile kaldırılacak.
Bu durum, ilgili vakıf yükseköğretim kurumunun kuruluş kanununun yürürlükten kaldırılmasının sağlanması için YÖK tarafından Milli Eğitim Bakanlığına bildirilecek.
Bu şekilde faaliyet izni kaldırılan vakıf yükseköğretim kurumlarında kayıtlı öğrenciler, YÖK tarafından garantör üniversiteye veya belirlenecek bir devlet üniversitesine intikal ettirilecek.
Faaliyet izni kaldırılan vakıf yükseköğretim kurumlarının mal varlığı, Türk Medeni Kanunu’nun resmi tasfiye hükümlerine göre tasfiye edilecek. Resmi tasfiye süreci, Maliye Bakanlığı ve YÖK tarafından başlatılacak. Yetkili ve görevli mahkemece Maliye Bakanlığı ve YÖK’ün birer temsilcisi tasfiye memuru olarak atanacak. Tasfiye gideri, tasfiye olunan vakıf yükseköğretim kurumunun mal varlığından karşılanacak. Tasfiye işlemleri her türlü vergi, resim ve harçtan muaf olacak.
Tasfiye memurları, yaptıkları işlemler nedeniyle görevinin gereklerine açıkça aykırı davrandıklarının ceza mahkemesi kararıyla tespit edilmesi dışında mali ve idari yönden sorumlu tutulamayacak.
Düzenlemeye göre, tasfiye süresince vakıf yükseköğretim kurumu aleyhine ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz kararı verilemeyecek. İhtiyati tedbir ve ihtiyati haciz dahil her türlü icra takibatı duracak ve yeni icra takibi yapılamayacak. Varsa vakıf yükseköğretim kurumu hesaplarına konulan ihtiyati tedbir, ihtiyati haciz, hacizler ile blokeler kalkacak. Tasfiye süresi boyunca zaman aşımı süresi işlemeyecek. Tasfiye sonucunda kalan mal varlığı kurucu vakfa geçecek.
Öğrencilerin nakledildiği yükseköğretim kurumları, faaliyet izni kaldırılan vakıf yükseköğretim kurumunun borçlarından dolayı sorumlu tutulamayacak.
Kurucu vakıflarına kayyum tayin edilen veya faaliyet izni kaldırılan vakıf yükseköğretim kurumu mütevelli heyet başkanı ve üyeleri ile tüm yöneticilerinin görevleri kendiliğinden sona erecek. Bu vakıf yükseköğretim kurumunda çalışan akademik ve diğer personelin hizmet sözleşmeleri hakkında İş Kanunu hükümleri uygulanacak.
Vakıf yükseköğretim kurumunun faaliyet izninin geçici olarak durdurulması halinde, durdurulma süresince kurumun idaresi, eğitim ve öğretimi sürdürmek veya tamamlamak üzere YÖK tarafından garantör üniversiteye veya belirlenecek bir devlet yükseköğretim kurumuna verilecek. Bu vakıf yükseköğretim kurumunun kurucu vakfının üyeleri ve tüm yöneticilerinin görevleri, faaliyet iznini geçici olarak durdurulması kararı ile sona erecek. Bu kurucu vakfa YÖK ile Vakıflar Genel Müdürlüğünün talebi üzerine yetkili mahkemece kayyum atanacak.
Faaliyet izninin geçici olarak durdurulması süresi boyunca vakıf yükseköğretim kurumu aleyhine ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz kararı verilemeyecek, ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz dahil her türlü icra takibi duracak ve yeni icra takibi yapılamayacak. Varsa vakıf yükseköğretim kurumu hesaplarına konulan ihtiyati tedbir, ihtiyati haciz, hacizler ile blokeler kalkacak. Faaliyet izninin geçici olarak durdurulması süresi boyunca zaman aşımı süresi işlemeyecek.
Düzenleme kapsamına giren vakıf yükseköğretim kurumlarında eğitim öğretim ücretlerinin belirlenmesine, öğrencilerin nakline, eğitim öğretimin ve diğer işlemlerin aksamadan yürütülmesine ilişkin her türlü tedbirleri almaya ve düzenleme yapmaya YÖK yetkili olacak.
İstanbul’da Engelsiz Eğitim Vakfınca İstanbul Kent Üniversitesi adı altında bir vakıf üniversitesi kurulacak.
Taşınmaz kültür ve tabiat varlıkları, bunların koruma alanları ve sit alanlarında, İmar Kanunu’nun ilgili maddesi kapsamına giren ruhsata tabi olmayan tadilat ve tamiratları, kültür varlıkları yönünden bünyesinde koruma, uygulama ve denetim büroları kurulan yerlerde yetkili idarelerden, bu büroların olmadığı yerlerde Koruma Bölge Kurulu Müdürlüklerinden, tabiat varlıkları ve doğal sit alanları yönünden ise Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüklerinden izin almadan ya da izne aykırı yapanlar veya yaptıranlar, 6 aydan 3 yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılacak.
Kültür ve Turizm Bakanlığı, alan başkanlarını atayacak ve maaşlarını ödeyecek.
Düzenlemenin yasalaştığı tarihte görev yapan alan başkanları, danışma kurulu üyeleri, eş güdüm ve denetleme kurulu üyelerinin görevleri sona erecek. Bu kişilerin yerine en geç 6 ay içinde bakanlıkça görevlendirme yapılacak.
Kültür ve Turizm Bakanlığına yönetim planını hazırlama veya hazırlattırma konusunda yetki verilecek.
Bakanlıkça yapılan veya yaptırılan her türlü proje ve uygulamalarda, bu düzenlemeyle koruma, uygulama ve denetim bürolarına verilen görev ve yetkiler Koruma Bölge Kurulu Müdürlükleri tarafından kullanılacak.
Kamu düzeni veya güvenliğinin olağan hayatı durduracak, kesintiye uğratacak şekilde bozulduğu ya da doğal afet yaşanan yerlerde, özel mülkiyette bulunan korunması gerekli taşınmaz kültür varlıklarının onarımı, restorasyonuna yönelik proje ve uygulama işleri, maliklerinin ve diğer ilgililerin muvafakatı aranmadan, bedelsiz olarak Kültür ve Turizm Bakanlığınca gerçekleştirilebilecek. Bu kapsamda yürütülen proje ve uygulama işlerinden bir mali yıl içinde tamamlanması mümkün olmayanlar için 4 yılı geçmemek üzere gelecek yıllara yaygın yüklenmeye girişilebilecek.
Belediyelerin bizzat kendileri veya sermayesinin tamamı belediyeye ait şirketler tarafından kurulacak elektronik denetleme sistemlerinden elde edilen gelirlerin yüzde 30’unu belediyeler alabilecek. Bu sistemin belediyeler tarafından üçüncü kişilere gelir paylaşımı şeklinde ihale edilmesi halinde, sistemin yatırım maliyetine kadar bu gelirin yüzde 30’unu, yatırım maliyetinden sonra ise yüzde 15’ini alabilecek.
Düzenlemeyle, Kamulaştırma Kanunu’nun satın almaya ilişkin hükümlerinde de değişiklik içeriyor.
Buna göre, malik veya yetkili temsilcisi ile kamulaştırılacak taşınmaz için komisyonla arasında tutanak düzenlecek. Tutanakta, malikin kimlik bilgilerine ve taşınmazların tapuda tesciline veya terkinine dair kabul beyanları yer alacak.
İçişleri Bakanlığının güvenlik gerekçesiyle ihtiyaç duyduğu kamu kurum ve kuruluşları, belediyeler ve İl Özel İdareleri dahil mahalli idareler ve diğer kamu tüzel kişilerine ait taşınmazlar, kaynak veya irtifak hakları Bakanlar Kurulu kararıyla Hazine adına tescil ve İçişleri Bakanlığına tahsis edilecek.
Taşınmazın bedeli, tescil işleminden itibaren 60 gün içinde valiliklerce tespit edilecek. Bedele ilişkin itirazlar Danıştaya yapılacak. İtirazlar tescil işlemini durdurmayacak. Mahkemelerce ihtiyati tedbir ve yürütmenin durdurulması kararları verilemeyecek. Bu taşınmazlara ilişkin ihtiyaç duyulan imar planı değişiklikleri Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca resen yapılacak veya yaptırılacak.
Katma Değer Vergisi Kanunu’nda yapılan düzenlemeyle; yatırım teşvik belgesi kapsamında bulunan yatırımlara ilişkin inşaat işleri nedeniyle yüklenilen ve takvim yılı sonuna kadar indirim yoluyla telafi edilmeyen KDV’nin, gelecek yıl talep edilmesi halinde iade edilmesini öngören “stratejik yatırım” olma şartı kaldırılacak. 500 milyon lira tutarındaki asgari yatırım şartı 50 milyon liraya indirilecek, Katma Değer Vergisi Kanunu’nda belirtilen tutarın iki katına kadar artırılması konusunda da Bakanlar Kuruluna yetki verilecek.
Maden Kanunu’na eklenen maddeyle; Maden İşleri Genel Müdürlüğünün sorumluluğu ve koordinasyonunda, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü bünyesinde “Türkiye Yerbilimleri Veri ve Karot Bilgi Bankası” kurulacak.
Bilgi Bankası; maden arayacak, araştıracak, kamu ve özel sektör tarafından üretilen yer bilimleri verileri, sondajlara ait karot, kırıntı, el örneği ve benzer numuneler ile harita, kesit, stratigrafi ve benzeri dokümanları arşivleyecek, yayımlayacak ve kullanıcıların hizmetine sunacak.
Tasarı, devlet üniversiteleri ile Sağlık Bakanlığı ve bağlı kuruluşları arasında yürütülen iş birliği ve birlikte kullanım protokollerinin uygulanmasında ortaya çıkan ihtiyaçlar ve sorunlar çerçevesinde düzenleme yapıyor.
İlgili üniversite ve özel hastanenin yetkili makamları arasında iş birliği protokolü imzalanacak, Sağlık Bakanlığı ve YÖK’ün onayıyla uygulamaya konulacak. İş birliği yapılan özel hastane, üniversite için sağlık uygulama ve araştırma merkezi kabul edilecek. Burada fiilen görev yapacak olan üniversite öğretim elemanları, ilgili dekan ve hastane yöneticisinin talebi üzerine rektör tarafından görevlendirilecek. Görevlendirilen üniversite personeline kendi mevzuatı uygulanacak.
Birlikte kullanıma geçilen sağlık tesislerinin döner sermaye hesapları, sadece birlikte kullanılan birimlerle sınırlı olmak, birlikte kullanıma geçildikten sonraki tasarruflara etkili olmamak şartıyla birleştirilecek. Birlikte kullanımdaki sağlık tesislerinde görevli öğretim elemanları dahil tüm personel, ihtiyaç duyulan tıbbi ve bilimsel danışmanlık, nöbet, konsültasyon ve diğer sağlık hizmetlerini yerine getirecek. Nöbet tutan öğretim üyelerine nöbet ücretleri ödenecek.
Tıp veya Diş Hekimliği Fakültesi bulunan ancak Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi bulunmayan veya bu merkezde yeterli kapasite ve eğitim altyapısı bulunmayan vakıf üniversiteleri, tıp ve diş hekimliğinde lisans eğitimi, tıp, diş hekimliği ve eczacılıkta uzmanlık eğitimi ile araştırma faaliyetleri için yeterli kapasite ve eğitim altyapısı bulunan özel hastaneler ile bütçeleri ayrı olmak şartıyla iş birliği yapabilecek.
Düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten önce yurt dışında tabiplik veya tıpta uzmanlık eğitimini tamamlayan tıp doktorları, 6 ay içinde Türkiye’ye dönmek ve en az 3 yıl süreyle Türkiye’de fiilen çalışmak şartıyla mecburi hizmetten muaf olacak.
Yurt dışında görev yapan doçent ve profesör unvanına sahip tıp doktoru akademisyenler, Türkiye’de en az 3 yıl süreyle fiilen akademik kadroda çalışmak kaydıyla mecburi hizmetten muaf tutulacak.
Aile hekimlerinin asgari 8 saat nöbet tutma mecburiyeti kaldırılacak. Aile hekimlerine ve aile sağlığı elemanlarına, belirtilen yerlerde haftalık çalışma süresi ve mesai saatleri dışında nöbet verilecek.
Sağlık Bakanlığınca Kamu Özel İşbirliği Modeli ile Tesis Yaptırılması, Yenilenmesi ve Hizmet Alınması ile Bazı Kanun ve KHK’larda Değişiklik Yapan Kanun çerçevesinde, idare, yüklenicinin sözleşme kapsamına giren faaliyetlerini bütün aşamalarda denetleyebileceği gibi denetletebilecek.
Tasarıyla Eleman Temininde Güçlük Çekilen Yerlerde Sözleşmeli Sağlık Personeli Çalıştırılması ile Bazı KHK’larda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun hükümlerine göre çalışan sözleşmeli personelden kadroya geçenler sebebiyle iptal edilmiş sayılan 10 bin 827 pozisyonun yeniden kullanımına ve bu suretle eleman temininde güçlük çekilen yerlerde toplam 22 bine kadar personelin istihdamına imkan getiriliyor.
